Organiseer een Kid Dynamite Jazz Festival en krijg er de familie van de beroemde Surinaamse saxofonist zomaar bij. Het overkomt de organisatie van het Rotterdamse festival, dat op 28 juni op Katendrecht wordt georganiseerd. Achterneef Erik Ritfeld speelt er met zijn nieuwe Erik Ritfeld Unit.
Nee, Kid Dynamite heeft hij niet persoonlijk gekend. Arthur Parisius, de eigenlijke naam van Kid Dynamite, was immers “de broer van mijn oma”. Maar Erik Ritfeld hoorde wel veel over zijn beroemde voorouder van Tante Mien, de zus van zijn oma. Dat was niet mis. En oom Ramon heeft nog wat muzikaal materiaal van Kid Dynamite. Daar heeft Erik Ritfeld wel eens wat van gehoord, oud materiaal uit de studio of van optredens. En nee, hij heeft nooit actie ondernomen voor kopieën van die opnames. Er werd in de familie namelijk zelden gesproken over Kid Dynamite.
Oom Arthur, Kid Dynamite, hield zich met name bezig met de verbinding tussen de Surinaamse muziekstijlen kaseko, kawina en Amerikaanse jazz. “Hij nam daarbij risico’s”, zegt Erik Ritfeld, “want dat werd in Suriname niet echt getolereerd. Dat was daar een soort trauma. Winti (een traditioneel Afro-Surinaamse religie, RvdH) verbood het zelfs in Paramaribo, want daar zagen ze het als duivelse muziek. In de binnenlanden was winti een stuk toleranter.”
TOLERANTIE
Waarop Arthur Parisius besloot zijn heil in Amsterdam te zoeken, waar een veel grotere vrijheid en tolerantie heerste. Hij reisde in 1928 aan boord van het KNSM-schip de Cottica als verstekeling naar Nederland, waar hij als tenorsaxofonist een graag geziene gast werd in jazzclub Casablanca op de Amsterdamse Zeedijk. “Arthur wilde doorbreken in Amsterdam en dat is hem zeker gelukt”, lacht Erik Ritfeld. “Hier in Rotterdam trad hij ook regelmatig op in Negro Palace Belvédère, vooral met de Surinaamse trompettist Teddy Cotton. En trouwens ook wel met Boy Edgar. Zijn grote probleem was dat jazz in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter was verboden. Rotterdam kende daarop een uitzondering; in een kleine zone in Katendrecht werd wel jazz gespeeld.”
Bovendien speelde ook in die tijd racisme een grote rol in de Nederlandse samenleving. “Surinamers kwamen nogal eens negatief in het nieuws, meestal zonder reden”, weet Erik Ritfeld. “Vrouwen vonden hen interessant, ze waren nieuwsgierig. Sommigen vonden dat niet leuk, ik kan me dat best voorstellen omdat het een heel andere tijd was. Toen was het schande om met mensen van een ander ras om te gaan.” Arthur had echter een Nederlandse vriendin, de hoedenmaakster Bep Overweg, met wie hij trouwde en twee kinderen kreeg.
De geschiedenis van Kid Dynamite, zoals Arthur Parisius al snel werd genoemd, is kort samen te vatten. Hij bepaalt voor een deel de geschiedenis van de Nederlandse jazz en in het bijzonder die welke zich mengt met Surinaamse muziekvormen als kaseko en kawina. Maar Kid kan zich niet verder ontwikkelen. Hij sterft in 1963 bij een auto-ongeluk in Duitsland, 52 jaar oud. Het is Hans Dulfer die in latere jaren een vervolg geeft aan de muzikale nalatenschap van Kid Dynamite.
GOSPELKOOR
Maar nu Erik Ritfeld. Hij heeft in elk geval de liefde voor muziek van zijn beroemde achteroom geërfd. Evenals een deel van zijn familie. “Mijn moeder en een tante zongen in het gospelkoor Gloria. Ik heb een neef die zingt, evenals mijn vader die ook percussie speelt en thuis altijd muziek speelde. Nog steeds trouwens. Voor zover ik weet ben ik echter de enige die full-time muzikant is. Al ben ik wel bezig het hoofd boven water te houden. Feit is dat ik meer in mijn studio met muziek bezig ben dan dat ik optreed.”
Erik Ritfeld is toetsenist op piano en orgel, maar hij speelt ook gitaar, basgitaar, drums en percussie. Hij is autodidact. Hij speelde bij Postmen, Eek-A-Mouse, met Aston Barrett – de bassist van Bob Marley’s Wailers, met Lee Perry, Master Blaster, Papa Touwtjie, Michael Rafasad, Revelation Time, Super & The Allstars en The Darjeeling Tree. Reggae en hiphop derhalve en nu jazz? “In reggae zit ook jazz. Bovendien ben ik als medecomponist en musicus in andere bands al vijftien jaar bezig met jazz. Ook in mengvormen met andere stijlen. De geschiedenis van de reggae is trouwens bijna de geschiedenis van de jazz. Beide zijn mengsoorten. Jazz is een boom met allerlei takken, reggae ook. Thuis hoorde ik talloze stijlen, mijn vader draaide altijd muziek. Als kind in de jaren zeventig ging ik drummen en dansen, tot diep in de avond, tot ik er bij neerviel. Toen ik een jaar of zeven, acht was, kreeg ik een Hammondorgel. Dat was even wennen. Een buurman leerde me wat toonladders. Zo rond mijn tiende ging ik alles zelf een beetje uitzoeken. Ik ging naar sessies bij de Surinaamse stichting Lobi hier in Rotterdam. Daar stond standaard een keyboard.”
Door deel te nemen aan de jamsessies kreeg Erik Ritfeld allerlei ingevingen, vooral door de vele nationaliteiten die er opdoken: Kaapverdische, Afrikaanse, Chinese en natuurlijk Surinaamse. Hij volgde eerst orgelles, korte tijd later gitaarlessen. Maar ook hier wilde hij de zaken liever zelf uitzoeken. En om nog meer ideeën op te doen, besloot hij meerdere instrumenten aan te schaffen. Die staan nu in verschillende studio’s in Rotterdam, het zijn hulpstukken om zijn muzikale ideeën vorm te geven. Want ideeën zijn er genoeg, hij plukt ze uit het dagelijkse leven om zich heen. “Daarbij maakt het niet uit of het om vreugde of verdriet gaat, alles geeft inspiratie.”
VRIJE JAZZ
En hoe komt dit tot uitdrukking in de composities van Erik Ritfeld Unit? “Dat is moeilijk te omschrijven. Erik Ritfeld Unit hanteert dansbare ritmes, maar ook vrije jazz. Alles wat in ons opkomt, spelen we.” Die ‘ons’ zijn de Amerikaanse bassist Reggie Washington en de Canadese slagwerker Greg Smith. Erik Ritfeld speelt nu zo’n drie jaar met hen en trad enkele malen op met het trio met de naam Erik Ritfeld Unit. Smith woont ook in Rotterdam, Washington in Brussel, wat maakt dat het niet altijd gemakkelijk is om de agenda’s gelijk te krijgen. Maar op het Kid Dynamite Jazz Festival op 28 juni staan ze er. Het trio bracht vorig jaar de cd Astara uit, dit jaar volgt de tweede. “We spelen echt vanuit ons hart, het gaat om een bepaalde aandrang die er uit moet. Daarbij heb ik het gevoel dat we nog steeds naar elkaar toegroeien.”
Wat beoogt Erik Ritfeld nu precies met zijn muzikantschap? “Het belangrijkste is te blijven groeien”, zegt hij daarover. “Ik wil mezelf verder ontwikkelen en vaker gaan componeren. Ook meerdere en andere mensen ontmoeten. Er is meer dan ik denk dat er is. Of ik er armer of rijker van word, kan me niet schelen. Al moet ik straatmuzikant zijn, dat maakt me niet uit. Ik ben ook schoonmaker in de tram geweest, ik was boekhouder, reinigde motoren. Maar hoe dan ook, ik wil absoluut en altijd gewaardeerd worden om wat ik doe als musicus en componist.”
En het Kid Dynamite Jazz Festival, wat doet dat met Erik Ritfeld? “Nu met het festival moet ik heel veel aan oom Arthur denken. Ik ben me strak aan het focussen op ons optreden. Het festival is een ode aan mijn oom. Tegelijk is het een ode aan de Surinaamse muziek die eigenlijk op de achtergrond is geraakt. Zij heeft veel meer bekendheid nodig. Er moet ruimte voor komen in theaters en nu op het Kid Dynamite Jazz Festival.”
Heeft de achterneef daarbij ook gedacht om tijdens zijn optreden op het Kid Dynamite Jazz Festival muziek van zijn oom te spelen? “Jazeker”, mijmert hij. “Dat zou altijd nog kunnen. Erik Ritfeld Unit gaat de 28e eigen composities neerzetten, waar we van alles mee kunnen. Of de organisatie eisen aan ons heeft gesteld? Ze zeiden: jullie spelen toch wel jazz, hè”, lacht de musicus.
THE DYNAMITE KIDS
Het Kid Dynamite Jazz Festival wordt sinds 2009 jaarlijks georganiseerd. Het evenement, speciaal bedoeld voor kinderen, hun ouders, verzorgers en jongeren, is onderdeel van North Sea Round Town. Plaats van handeling is het Deliplein in Katendrecht Rotterdam. Het Kid Dynamite Jazz Festival vindt plaats op 28 juni en heeft als hoofdact het herrezen Zuco 013. Andere groepen zijn onder andere Atanga Boom en New Rotterdam Jazz Orchestra. Tijdens het festival vindt de introductie plaats van The Dynamite Kids, een band en koor die zijn samengesteld uit leerlingen van twee Rotterdamse basisscholen.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Kid Dynamite Jazz Festival
Deliplein, Katendrecht Rotterdam, 28 juni.
www.kiddynamitejazzfestival.nl
